Fiksacja na celu

Adam był doświadczonym motocyklistą, którego pasją były podróże motocyklowe. Uwielbiał poczucie wolności, jakie dawała mu jazda motocyklem po mniej dostępnych trasach, odkrywanie nowych miejsc i przemierzanie malowniczych krajobrazów na swoim ulubionym motocyklu. W pewien dzień, podczas jednej z pasjonujących wypraw, Adamowi zdarzyło się nieprzyjemne zdarzenie.

Głęboka dziura pojawiła się nagle na drodze, wyłaniając się niczym pułapka na samym jej środku. Adam, będąc doświadczonym motocyklistą, był przyzwyczajony do radzenia sobie z różnymi trudnościami na drodze, ale tym razem sytuacja była inna. W ułamku sekundy musiał podjąć decyzję, jak sobie poradzić z tą nieoczekiwaną przeszkodą.

Instynktownie skupił wzrok na dziurze, próbując ocenić jej rozmiar i pozycję na drodze. Niestety, jego uwaga została w pełni pochłonięta przez tę przeszkodę, a jego myśli zaczęły krążyć wokół niej. Adam wpadł w pułapkę fiksacji celu - tak mocno skoncentrował się na przeszkodzie, że stracił ogólną czujność. 

W miarę jak zbliżał się do dziury, instynktownie zaczął manewrować, próbując ominąć ją w ostatniej chwili. Jednakże, jego skupienie na przeszkodzie uniemożliwiło mu dostrzeżenie innych potencjalnych zagrożeń na drodze. 

Nagle, z bocznej uliczki wyjechał samochód, a Adam nie miał już czasu na reakcję. Zderzenie było nieuniknione. Adam poczuł uderzenie i stracił kontrolę nad motocyklem. W jednej chwili, cały świat wydawał się kręcić wokół niego, a on stracił poczucie równowagi. 

Kiedy wreszcie zatrzymał się, leżał na poboczu drogi, otoczony przez roztrzaskane szczątki swojego motocykla. W miarę jak dochodził do siebie po wstrząsie, zdał sobie sprawę z tego, jak blisko był katastrofy. Uświadomił sobie, że skupienie się na jednej przeszkodzie nie pozwoliło mu odpowiednio zareagować na inne zagrożenia na drodze. Była to dla niego bolesna lekcja, ale jednocześnie ważne doświadczenie.

Zjawisko fiksacji celu (target fixation)

Zrozumienie zjawiska skupienia uwagi na celu (target fixation) jest istotną kwestią. W momencie wysokiego stresu lub niebezpieczeństwa, mózg motocyklisty może automatycznie skoncentrować się na potencjalnej przeszkodzie czy zagrożeniu. To instynktowne zachowanie, choć może wydawać się pomocne w unikaniu niebezpieczeństwa, paradoksalnie w przypadku jazdy motocyklem zwiększa ryzyko kolizji poprzez zmniejszenie świadomości innych opcji manewru i ścieżek ucieczki.

Jeżdżąc na motocyklu, ze zjawiskiem fiksacji na celu, spotkamy się w ruchu miejskim, na wycieczce motocyklowej czy na torach wyścigowych.

Fiksacja na przeszkodach: Jest to jeden z najczęstszych rodzajów fiksacji celu, gdzie kierowcy skupiają swoją uwagę na przeszkodzie, takiej jak krawędź toru, niebezpieczny fragment nawierzchni, czy przeszkody typu zwierze przebiegające przez jednię, zanieczyszczona nawierzchnia, leżącą gałęź, kamienie itp. Ten rodzaj fiksacji często prowadzi do utraty kontroli nad pojazdem i potencjalnego wypadku, ponieważ motocyklista traci świadomość innych aspektów otoczenia, które mogą pomóc w uniknięciu zagrożenia.

Fiksacja w trakcie panicznego hamowania: Może wystąpić, gdy kierowca nagle dostrzega przeszkodę i instynktownie zaczyna gwałtownie hamować, skupiając całą uwagę na tej przeszkodzie. To często prowadzi do blokady kół, utraty przyczepności i wypadku.

Fiksacja podczas zbyt szybkiego wjazdu w zakręt: Kierowca może doświadczyć fiksacji celu, gdy zdaje sobie sprawę, że wjeżdża w zakręt z nadmierną prędkością. W takich przypadkach kierujący może skupić się na zewnętrznej krawędzi zakrętu, zamiast na linii, którą powinien podążać, co często kończy się wyjazdem poza jezdnię czy tor.

Fiksacja na innym zawodniku/motocykliście: Występuje najczęściej w przypadku jeżeli jedziemy blisko innego motocykla np. na torze gdy próbujemy wyprzedzić innego motocyklistę czy przy jedzie w grupie motocykli. Skupienie na innym motocykliście zamiast na własnej linii jazdy zmniejsza zdolność do reakcji na zmiany na torze/jezdni i może spowodować wypadek.

Profilaktyka i przeciwdziałanie

Osoby które trenują w PitParku, uczą się zapobiegania fiksacji celu praktykując jazdę na odpowiednich wariantach treningowych. Trening dedykowanych technik odbywa się w mniej stresujących warunkach i może pomóc w ich szybkim zastosowaniu w sytuacjach wysokiego napięcia. 

Przykłady ćwiczeń w PitParku

• Krótka ósemka - Skupienie uwagi na pachołkach, nauka przenoszenia wzroku.
• Szybki slalom - Praca głową i wzrokiem, skupianie uwagi i przenoszenie wzroku na odległe punkty.
• Warianty z Orbbito - Praktyka jazdy z wykorzystaniem specjalnego pachołka treningowego Orbbito, poprawiającego koncentrację osoby jeżdżącej, odtwarzanie sytuacji stresowych, reakcje na niespodziewane zachowanie.
• Sparing - Jazda w bliskim kontakcie z innym motocyklistą, więcej tutaj.
• No grip - Odtwarzanie sytuacji stresowych, praktykowanie uślizgów przedniego i tylnego koła.

Przykłady ćwiczeń w warunkach domowych:

• Śledzenie wzrokiem - Korzystając z filmów lub programów telewizyjnych, śledź ruchome obiekty, na przykład piłkę w meczach lub samochody w wyścigach. Skupiaj się na płynnym i precyzyjnym śledzeniu ruchu obiektów.

• Ćwiczenia percepcji odległości: Przeprowadź testy z wyznaczaniem odległości między różnymi obiektami w pomieszczeniu, na przykład między meblami, obrazami na ścianie lub elementami wyposażenia. Ćwicz oszacowywanie odległości na podstawie percepcji wzrokowej.

• Szybkie zmiany punktu fokusowania: Umieść kilka obiektów w różnych odległościach od siebie i szybko zmieniaj punkt fokusowania wzroku, starając się skupić na każdym z nich przez kilka sekund.

• Symulacje wirtualne: Wykorzystaj gry komputerowe lub aplikacje symulacyjne, które oferują trening percepcji i reakcji wizualnych, na przykład gry wyścigowe z opcją treningu lub symulatory jazdy motocyklem.

Jak Adam mógł uniknąć niebezpiecznej sytuacji?

Poprzez praktykę i stosowanie profilaktycznych ćwiczeń, Adam zwiększyłby swoje szanse na uniknięcie niebezpiecznych sytuacji. Rozwinięcie swojej świadomości wizualnej pozwoliłoby mu szybciej reagować na niespodziewane wydarzenia oraz lepiej dostosować się do warunków na drodze. Dodatkowo, zwiększyłby zdolność do zachowania spokoju w kryzysowych momentach, co ogólnie poprawiłoby jego zdolność do unikania zagrożeń. Zamiast koncentrować się na przeszkodach lub potencjalnych niebezpieczeństwach, skupiłby się na drodze a nie na przeszkodach, co pomogłoby mu utrzymać pełniejszą kontrolę nad sytuacją. Posiadając szersze pole widzenia, mógłby łatwiej zidentyfikować nadjeżdżające pojazdy i zachować uwagę na trasie, co mogłoby zapobiec ewentualnym kolizjom.